Miscommunicatie ligt altijd op de loer wanneer (beginnende) piloten in contact komen met luchtverkeersleiding. Uit ervaring kan ik vertellen dat het als beginnende piloot in het begin behoorlijk intimiderend is contact te leggen met de luchtverkeersleiding. In een eerder artikel dat ik heb gemaakt over het bezoek aan de verkeerstoren op Rotterdam Airport ben ik daar al een keer kort op ingegaan. Ook andere, vaak minder ervaren piloten, hoor ik regelmatig zeggen dat het niet eenvoudig is en ertegenop zien naar een gecontroleerd veld te vliegen. Dit betekent echter niet dat ze dergelijke interacties volledig moeten vermijden.
Wanneer beginnende piloten communiceren met luchtverkeersleiders is er weinig ruimte voor fouten. Ze worden geacht snelle instructies direct te begrijpen, alles exact te bevestigen en zonder aarzelen op te volgen, dit alles terwijl ze nog maar beperkte ervaring en kennis hebben. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er fouten optreden in zulke situaties. Piloten die hebben leren vliegen op een gecontroleerd vliegveld zoals Rotterdam airport of Lelystad krijgen vanaf de eerste les al te maken met de luchtverkeersleiding. Zij kunnen, met hun instructeur naast zich, na een paar vlieglessen al beginnen met de communicatie met de verkeerstoren.
Veel meer uitdagingen hebben piloten die opgeleid zijn op een ongecontroleerd vliegveld en pas in een veel later stadium van hun opleiding te maken krijgen met de luchtverkeersleiding van een gecontroleerd veld. Vaak blijft dit de eerste 20 of zelfs 30 vlieglessen beperkt tot het contact met Amsterdam info of DutchMil en gaan ze pas in de laatste fase van de opleiding een enkele keer naar een gecontroleerd veld. Ruim onvoldoende om na het behalen van het brevet met enige zelfverzekerheid naar een gecontroleerd vliegveld te vliegen. Bij het aanmelden kan men plotseling geconfronteerd worden met termen die men onvoldoende herkent en waarvan de onervaren piloot onvoldoende weet hoe hij of zij daarop moet reageren.
Wie de website LiveAtc bezoekt en afstemt op EHRD kan snel onderscheiden welke piloten onvoldoende communicatie ervaring hebben. Het komt ook regelmatig voor dat piloten instructies terugkoppelen en bevestigen met hun registratienummer, zonder de volledige betekenis van de instructies te begrijpen. In de haast om te gehoorzamen kan een automatische reactie verkeerd worden geïnterpreteerd waarbij dit tot ongewenste situaties kan leiden.
De belangrijkste regel voor (apsirant) piloten, en eigenlijk voor iedereen die moeite heeft met het begrijpen van instructies, is om de luchtverkeersleider te laten weten als je iets niet begrijpt. Het is beter om verduidelijking te vragen dan blindelings door te gaan en de verkeersstroom in de war te sturen. Lokale procedures op verschillende luchthavens kunnen anders zijn dan wat je gewend bent; als je iets niet begrijpt, geef dat dan aan. Verrassingen voor een verkeersleider kunnen verregaande gevolgen hebben. Vlieg je naar een (on)gecontroleerd vliegveld, zorg er dan in ieder gevaal ook voor dat je vliegvoorbereiding goed is. Lees de AIP van het veld waar je naartoe vliegt, zorg ervoor dat je weet hoe de aanvliegroutes in elkaar zitten en op welke wijze je op de grond moet navigeren.
Daarnaast zou men tijdens de opleiding eerder en vaker naar gecontroleerde vliegvelden moeten vliegen zodat de aspirant-piloot in ieder geval ervaring kan opdoen. Tijdens mijn opleiding op Midden-Zeeland ben ik 2x naar Rotterdam gevlogen waarbij ik een standaard aankomst via Romeo, een T&G en vertrek via Hotel heb uitgevoerd. Uiteindelijk heb ik na het afronden van de opleiding veel meer ervaring opgedaan maar dat ging niet altijd vlekkeloos. Een paar maanden nadat ik mijn brevet had gehaald ben ik bijvoorbeeld een keer van Midden-Zeeland naar Lelystad gevlogen. Bij het binnenvliegen van het circuit op Lelystad was ik volledig gefocussed op een standaard circuit en de landing waardoor ik bijna de instructie mistte een 360 te maken. Hoewel ik tijdens de communicatie training wel degelijk geleerd had wat een 360 is, was ik daar totaal niet op voorbereid. Temeer omdat we tijdens de communicatie training vooraf wisten wat we gingen oefenen. Daar ligt wellicht ook voor een deel de oplossing. Tijdens de opleiding zouden aspirant piloten veel meer moeten trainen op onverwachte situaties. Al is het klassikaal waarbij men in een "veilige"omgeving oefent en geconfronteerd wordt met instructies waarop ze niet zijn voorbereid.
