Elke beginnende piloot krijgt op een bepaald moment in zijn of haar opleiding te maken met de enge mensen van Air Traffic Controll. Op een ongecontroleerd veld blijft de communicatie redelijk beperkt. Je doet je radiocheck, vraagt welke baan actief is en geeft aan wat je intenties zijn. Een riedeltje die je als beginnend piloot al snel uit je hoofd leert. Op het moment dat je van of naar een gecontroleerd veld vliegt wordt het al een stuk lastiger. Je moet eerst een vliegplan indienen, de ATIS uitluisteren, contact opnemen met verschillende diensten zoals o.a. delivery, ground en tower. Bij vertrek toestemming vragen of je je motor mag starten, aangeven welke informatie je hebt uitgeluisterd en goed luisteren welke instructies je krijgt. Instructies die je snel moet noteren en correct moet teruglezen. Ik moet bekennen dat ik, net als vele andere, in het begin ook veel moeite had contact te zoeken met ATC. Vooral tijdens de eerste lesvlucht vanaf Midden-Zeeland naar Rotterdam vond ik het enorm spannend. Die spanning gaat er na verloop echter wel af.
Maar wie zijn die enge mensen tegen wie je verplicht moet praten en die het jou zo lastig maken door je allerlei instructies te geven waar je naar moet luisteren. Om hier achter te komen gingen we op bezoek bij deze enge mensen op Rotterdam-The Haque airport, voor velen nog steeds bekend als Vliegveld Zestienhoven. Alvast een spoiler alert. Het zijn geen enge mensen maar enorme vriendelijke, behulpzame mensen die jou graag willen helpen je vlucht op een veilige wijze uit te voeren.
Het is 5 november en de weersverwachtingen zien er niet goed uit. Laaghangende bewolking, regenbuien en een stevige wind zorgen ervoor dat we vandaag geen VFR vluchten op Rotterdam kunnen verwachten. Wel staan een aantal lijnvluchten van en naar het zuiden van Europa gepland. Er valt dus genoeg te zien en het gebrek aan VFR vluchten geeft ons ook de mogelijkheid vragen te stellen aan de luchtverkeersleiders. Bij aankomst op Rotterdam airport kijken we omhoog naar de verkeerstoren, een iconisch gebouw dat hoog boven de terminal uitstijgt. Dit is onze bestemming van vandaag. We melden ons aan en nemen de trap naar boven. Een flinke klim en achteraf domme keuze want we hadden ook de lift kunnen nemen.
Boven worden we verwelkomt door drie mensen die vandaag dienst hebben. Het uitzicht is geweldig. We kijken uit over de start/landingsbaan en zien op de apron een paar Transavia toestellen staan die zich klaar maken voor vertrek. Op de tower *1 frequentie meldt zich een vliegtuig aan dat met een half uur vertraging onderweg is naar Rotterdam. De actieve baan van vandaag is runway 24 en nadat het toestel toestemming heeft gekregen de baan te naderen zien we in de verte de landingslichten van het toestel opdoemen. Het toestel krijgt toestemming te landen en vanuit de toren geeft de verkeersleider door dat rekening gehouden moet worden met een flinke crosswind met gusts tot zo'n 32 knopen. Enkele minuten later landt het vliegtuig veilig en begeeft het zich onder begeleiding van een marshaller naar de apron waar het vliegtuig binnen een uur weer gereed gemaakt zal worden voor vertrek naar Turkije. Niet veel later neemt een Transavia toestel met bestemming Lissabon contact op met delivery. De piloot krijgt toestemming de motoren te starten en krijgt, voordat hij wordt overgedragen aan tower, informatie over de baan die in gebruik is. De motoren worden gestart en niet veel later geeft de piloot aan dat het toestel klaar is voor vertrek. Het toestel krijgt instructie naar Victor 6 (V6) *2 te taxien en daar te wachten.
Het Transavia toestel is inmiddels aangekomen bij V6 en meldt dat het "ready for departure" *3 is. 
Het toestel krijgt een "cleared for takeoff" en enkele seconden later komt het toestel in beweging en stijgt het op van baan 24. Zodra het toestel is opgestegen en een bocht naar rechts heeft ingezet geeft de tower de instructie contact op te nemen met departure. De afhandeling van het Transavia toestel zit erop en de passagiers zijn veilig op weg naar hun bestemming in Lissabon. Het wachten is op het volgende toestel dat zich aanmeldt.
De sfeer op de toren is rustig en de vliegtuigen die zich aanmelden worden op een professionele wijze te woord gestaan. Op zomerse dagen, wanneer het weer beter is, heeft de toren, naast extra vakantieverkeer, ook te maken met VFR en lesvluchten *4 die op de luchthaven plaatsvinden. Op zulke dagen is het een stuk drukker maar hectische of paniek situaties zijn er nooit. Dat kan ook niet volgens Marc die vandaag de tower frequentie bezet. Het zou ons ongeschikt maken voor onze baan.
De selectie eisen om verkeersleider te mogen worden zijn terecht streng. Om aan de opleiding tot luchtverkeersleider te mogen beginnen heb je een mbo-4, havo, vwo, hbo (of een hbo-propedeuse) of wo diploma nodig. Verder ben je minimaal 17 en maximaal 30 jaar oud voor je aan de selectieprocedure begint. Daarnaast ben je stressbestendig, heb je focus, ruimtelijk inzicht en verantwoordelijkheidsgevoel. Dit wordt allemaal getest tijdens de selectieprocedure en wanneer je deze succesvol hebt doorlopen mag je beginnen aan de opleiding tot luchtverkeersleider! *5
Als PPL piloot was het leuk eens te kijken wat er aan de andere kant van de "lijn" gebeurd. Hoewel het voor beginnende piloten wellicht eng is om tijdens je opleiding (en daarna) contact te maken met de luchtverkeersleiding, is die angst feitelijk nergens op gebaseerd. In de korte tijd dat we mochten meekijken waren de mensen op de toren erg behulpzaam. Het vluchtplan van het hierboven genoemde Turkse toestel dreigde te verlopen en delivery gaf ongevraagd het advies om een delayed flightplan in te laten dienen. Men denkt dus mee en voorkomt daarmee onnodige vertraging voor de passagiers. Heb je als PPL piloot een instructie niet goed begrepen vraag het gerust nog een keer. Ze helpen je graag en dat is ook de boodschap die ik elke piloot wil meegeven. Ze dragen bij aan de vliegveiligheid van ons allemaal en zijn er zeker niet op uit om jou het leven moeilijk te maken.
Dank aan de luchtverkeersleiders op Rotterdam dat we een paar uurtjes hebben mogen meekijken. Het was enorm leerzaam en hoop jullie snel weer aan de andere kant van de lijn te spreken.
*1 - Op Rotterdam Aiport wordt het werk op de toren gescheiden. Op de frequentie van "delivery" meldt een vertrekkend vliegtuig zich eerst aan en krijgt het alle nodige informatie en toestemming om de motoren op te starten voordat hij moet afstemmen op de frequentie van "tower". Deze geeft vervolgens verdere instructies zich naar een specifieke baan te begeven en is uiteindelijk ook degene die het vliegtuig een "cleared for takeoff / landing" geeft. Dit is overigens een specifieke situatie voor Rotterdam. Op ongetroleerde velden heb je slechts één aanspreekpunt en hoef je ook geen toestemming te vragen om de motor op te starten. Op Schiphol zijn er juist weer meerdere partijen waar je als piloot mee te maken krijgt.
*2 - Op de luchthaven Rotterdam zijn diverse afslagen naar en van de baan aangebracht. Victor 1 (V1) is aan het begin van runway 06 en victor 6 (V6) is het aan het begin van runway 26. De afslagen V2 t/m V6 worden gebruikt voor kleinere toestellen die minder baanlengte nodig hebben om op te stijgen.
De baan informatie van Rotterdam-The Haque Airport zoals die in het AIP staat
*3 - Een piloot die klaar is voor vetrek geeft altijd aan dat hij "ready for departure" is. Je zou wellicht verwachten dat hij "ready for takeoff" zou zeggen maar om verwarring en/of misverstanden te voorkomen zijn er internationale regels opgesteld waarbij de piloot "ready for departure" moet aangeven. Zodra de piloot toestemming heeft te vertrekken (de "cleared for takeoff") meldt de piloot dit wel terug.
*4 - Op Rotterdam airport zijn een aantal vliegscholen actief. Vliegclub Rotterdam (VCR), De Rotterdamse Aeroclub (RAC) en Sandair. Zie de "links" op onze linkspagina.
*5 - Lijkt het je leuk om verkeersleider te worden bezoek dan de website van de LVNL (luchtverkeersleiding Nederland) voor meer informatie.
